Raktres Manhattan

Raktres Manhattan

military project, task, strollad tud, experiment, megaproject

Stad	Stadoù-Unanet, Rouantelezh-Unanet, Kanada
Lec'h	Oak Ridge
Sez sokial	Oak Ridge
Deiziad kregiñ	1939
Deiziad echuiñ	1946
Present in work	Stallion Gate
Perzhiad	Robert Oppenheimer, Leslie Groves
Research site	B Reactor
Pal	Arm nukleel
Produ	Fat Man, Little Boy, The Gadget, fissile material

Raktres Manhattan eo anv kod ar raktres enklask renet e-pad an Eil Brezel-bed, a roas o zu d'ar Stadoù-Unanet, sikouret gant ar Rouantelezh-Unanet, Kanada ha klaskerien eus Europa^[1], da sevel ar c'hentañ bombezenn A eus an istor e 1945.

Dindan renerezh ar fizikour Robert Oppenheimer hag ar jeneral Leslie Groves e oa roet lañs d'ar raktres e 1942 e kuzh, da-heul ul lizher a-berzh Leó Szilárd d'an 2 a viz Eost 1939, kensinet gant Albert Einstein, d'ar prezidant Roosevelt a lavare e oa marteze an Trede Reich o labourat war ur raktres kevatal^[2]. E gwirionez, strivoù ar glaskerien alaman war an dachenn-se ne oant ket bras.

Ar Raktres Manhattan a welas ijinadenn, produadur ha tarzh teir bombezenn atomek. An hini gentañ, ur vombezenn dre blutoniom (badezet « Gadget », ha « Trinity » e oa anv kod ar c'hentañ taol esae atomek en istor), a oa bet amprouet d'ar 16 a viz Gouere 1945 er gouelec'h e-kichen Alamogordo e stad Mec'hiko Nevez. An div war-lerc'h, unan dre uraniom hag eben dre blutoniom a oa bet badezet Little Boy (Paotr Bihan e brezhoneg) ha Fat Man (Den Tev e brezhoneg), a oa taolet war ar c'hêrioù eus Bro-Japan : Hiroshima d'ar 6 a viz Eost 1945 ha Nagasaki d'an 9 da-heul.

E 1945, e oa muioc'h evit 130 000 den o labourat evit ar raktres. Koustañ a reas daou viliard a zollarioù stadunanat en holl.

1. ↑ E Los Alamos National Laboratory (LANL) renet gant ar fizikour Robert Oppenheimer, e kaver ur skipailh mat a fizikourien. En o zouez pevar friz Nobel Fizik : Niels Bohr, James Chadwick, Enrico Fermi hag Isidor Isaac Rabi.
2. ↑ Lizher Einstein d'ar prezidant Roosevelt